Ο εμπορικός εθνικισμός του Τραμπ: Όταν το “πρώτα η χώρα μου” γίνεται όλοι οι άλλοι απέναντι

Ποιος φταίει για τις τιμές που ανεβαίνουν; Για την αίσθηση ότι ο κόσμος γύρω αλλάζει, αλλά όχι για καλό; Ο Τραμπ έχει την απάντηση: φταίνε “οι άλλοι”. Και πολλοί θέλουν να τον πιστέψουν.

Δεν είναι οι δασμοί το πρόβλημα. Είναι το πολιτικό πρότυπο που επιστρέφει μαζί τους. Η επαναφορά του Ντόναλντ Τραμπ στο προσκήνιο, με την απειλή επιβολής καθολικών δασμών στις εισαγωγές, δεν είναι απλώς μια ακόμα προεκλογική υπόσχεση. Είναι η έκφραση μιας βαθιάς μετατόπισης: από τη διακυβέρνηση με αρχές, στη διακυβέρνηση με αντιπάλους.

Ο εμπορικός εθνικισμός δεν είναι εργαλείο ανάπτυξης. Είναι μηχανισμός πολιτικής κυριαρχίας. Ο Τραμπ δεν επιδιώκει ισορροπία· επιδιώκει έλεγχο, μέσω του φόβου για τον ξένο, τον ανταγωνιστή, τον “άλλο”. Δημιουργεί ένα κράτος-τιμωρό, όχι προστάτη.

Αυτό το πρότυπο συνοδεύεται από μια νέα επικοινωνιακή κουλτούρα: viral φόβοι, συνθήματα 15 δευτερολέπτων, επιθετικά memes. Τα social media δεν λειτουργούν πια ως κανάλια διαλόγου, αλλά ως πεδία επιβολής. Και ο εμπορικός εθνικισμός ταιριάζει απόλυτα με αυτή τη λογική: απλό μήνυμα, έντονο συναίσθημα, καθόλου λεπτομέρεια.

Οι κερδισμένοι αυτού του μοντέλου είναι λίγοι: πολιτικοί που επενδύουν στην ανασφάλεια, πολυεθνικές που κινούνται πάνω από σύνορα, αυταρχικά καθεστώτα που θολώνουν τους διεθνείς κανόνες.
Οι χαμένοι, όμως, είναι πολλοί: οι καταναλωτές, οι μικρομεσαίοι παραγωγοί, οι εξαγωγείς, αλλά και χώρες όπως η Ελλάδα, που στηρίζονται σε σταθερότητα, κανόνες και ανοιχτές αγορές.

Αν αυτή η τάση κυριαρχήσει, το κόστος δεν θα είναι μόνο οικονομικό. Θα είναι ανθρώπινο και θεσμικό. Γιατί ο εμπορικός εθνικισμός σπέρνει σύγκρουση, διχασμό και ανασφάλεια. Και όλα αυτά, τυλιγμένα σε πατριωτικό περιτύλιγμα.

Το ερώτημα για εμάς, εδώ και τώρα, είναι αν θα απαντήσουμε με φοβική αντιγραφή ή με πολιτικό σχέδιο. Με πολιτική της επιβίωσης ή της προοπτικής. Αν θέλουμε μια Ελλάδα που ακολουθεί ρεύματα ή μια Ελλάδα που ορίζει αξίες.

Γιατί η πραγματική εθνική κυριαρχία δεν είναι οι δασμοί. Είναι η ικανότητα να υπερασπιστείς αρχές, ακόμη και όταν οι άλλοι τις εγκαταλείπουν.

Μαρία Δαφέρμου

φιλόλογος – γλωσσολόγος M.sc , Ph.D(c),