Μητροπολίτης Αιτωλίας & Ακαρνανίας: ”Η μετάνοια δεν αποτελεί απλή αναφορά σε περιστασιακές αμαρτίες αλλά επιστροφή στον Θεό και ανανέωση του Βαπτίσματος”

Του Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού

Βρισκόμαστε στην τέταρτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η Εκκλησία μας συνεχίζει να μας τροφοδοτεί πνευματικά με υπέροχες κατανυκτικές ακολουθίες που μας καλούν να προετοιμαστούμε για το Άγιο Πάσχα, αλλά και να συναισθανθούμε την αγάπη και την ενότητα μεταξύ μας. Είμαστε ένα σώμα και μας ενώνει η κοινή πίστη πως ο Θεός έγινε άνθρωπος, επωμίστηκε τις συνέπειες των δικών μας αμαρτημάτων και μας χάρισε το φως και τη χαρά της Αναστάσεως.

Παράλληλα, ο καθένας από εμάς έχει την ευκαιρία να χαράξει την προσωπική πνευματική του διαδρομή, ασκούμενος στην νηστεία, αυξάνοντας την προσευχή και προετοιμάζοντας τον εαυτό του να προσφύγει στην μετάνοια. Αυτή αποτελεί για όλους μας το μέγιστο όπλο κατά των παθών και αποκαθιστά την σχέση μας με τον Θεό,  αλλά και με τους αδελφούς μας.

Η πνευματική άσκηση των ημερών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής απαιτεί συστηματικότητα, επιμονή, συνέπεια και προσοχή. Κυρίως όμως απαιτεί δίψα για Χριστό και βαθύ πόθο να Τον ακολουθήσουμε γεμάτοι ευγνωμοσύνη στα Πάθη, την Ταφή και την Ανάστασή Του. Καθόλου τυχαίο λοιπόν δεν είναι το γεγονός πως, σήμερα, η Εκκλησία μας μνημονεύει και τιμά  έναν άγιο, ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του στην αγάπη του Χριστού και, συγχρόνως, δίδαξε ως βαθύς γνώστης της ανθρώπινης ψυχής, τον τρόπο,  με τον οποίον εκδιώκονται τα πάθη και αποκτώνται οι δωρεές του Αγίου Πνεύματος.

Πρόκειται για τον άγιο Ιωάννη τον Σιναΐτη, γνωστό και ως Ιωάννη της Κλίμακος.  Τα διδάγματά του αποτελούν για όλους τους Χριστιανούς, μοναχούς και λαϊκούς, αλάνθαστους οδοδείκτες προς την κάθαρση της ψυχής και την συνάντηση με τον Θεό.

Το μεγάλο και ανυπέρβλητο έργο του αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου είναι η Κλίμακα. Πρόκειται για ένα βιβλίο, αποτελούμενο από 30 κεφάλαια,  τα οποία, σκαλί σκαλί, οδηγούν τον πνευματικό αγωνιστή από τη γη στον ουρανό. Όποιος θελήσει να ανέβει τη σκάλα αυτή, θα δει τον εαυτό του να απαλλάσσεται από την προσκόλληση στις φθαρτές και μάταιες ηδονές αυτού του κόσμου και να αποκτά, σταδιακά, καρδίαν καθαράν και θέαν Θεού.

Δύο είναι τα μεγάλα διδάγματα της Κλίμακος: Το πρώτο, πώς  πρέπει διαρκώς να βρισκόμαστε σε επαφή με τον ίδιο μας τον εαυτό. Να εντοπίζουμε τα πάθη που παγιδεύουν την ψυχή μας. Να αναγνωρίσουμε τα εμπόδια που μας χωρίζουν από τον Θεό και τους αδελφούς μας. Να επιμένουμε στην πνευματική ζωή και να μην πτοούμεθα από τις δυσκολίες και τις πτώσεις μας.

Υπάρχει όμως και ένα δεύτερο δίδαγμα, γεμάτο παρηγοριά και ελπίδα. Πρόκειται για την απόλυτη βεβαιότητα πως, στον αγώνα αυτό, έχουμε διαρκή συμπαραστάτη τον ίδιο τον Θεό. Πρόκειται για την εμπειρία της Θείας Χάριτος, η οποία εξορίζει από την ψυχή κάθε λύπη και μετατρέπει την καρδιά σε κατοικητήριο του ίδιου του Χριστού. Πρόκειται για την ανέκφραστη χαρά που προσφέρει στον άνθρωπο η σταδιακή ομοίωση με τον Δημιουργό του.

Σε λίγες μέρες, ο Κύριος του σύμπαντος θα εμφανιστεί εξευτελισμένος και καταματωμένος ενώπιον του όχλου. Ο Βασιλεύς του παντός θα ανέβει τον Γολγοθά ως ο έσχατος των ανθρώπων. Ο ίδιος ο Δημιουργός θα ενδυθεί την άκρα ταπείνωση, υποδεικνύοντάς μας την οδό συνάντησης μαζί Του.

Ιδού λοιπόν η αιτία που οδηγεί τον άγιο Ιωάννη τον Σιναΐτη να μιλήσει με τόσο θαυμασμό αλλά και τόσο δέος για την ύψιστη αρετή της ταπεινοφροσύνης.

«Η ταπεινοφροσύνη», αναφέρει, «είναι η ανώνυμη χαρά της ψυχής η οποία μπορεί να περιγραφεί μόνον από εκείνους που την δοκίμασαν εκ πείρας. Είναι ανέκφραστος πλούτος, συνώνυμη του ίδιου του Θεού, δωρεά του Δημιουργού, αφού Εκείνος είπε, όχι από άγγελο, όχι από άνθρωπο, όχι από βιβλία αλλά από Εμένα μάθετε πως είμαι πράος και ταπεινός τη καρδία και θα βρείτε ανάπαυση από τον πόλεμο των πειρασμών και ανακούφιση από τους λογισμούς που ταλαιπωρούν την ψυχή σας».

Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ο οποίος αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην προετοιμασία της ψυχής του, ώστε να αξιωθεί να συναντήσει τον ταπεινό και πράο Χριστό, περιέγραψε με ακρίβεια τους τρόπους και τις μεθόδους με τα οποία οδηγούμεθα προς τη θέωση. Ως κορωνίδα όμως όλων αυτών που οδηγούν στην αγία ταπεινοφροσύνη αναφέρει την μετάνοια. Σύμφωνα με τον λόγο του, η μετάνοια δεν αποτελεί απλή αναφορά σε περιστασιακές αμαρτίες αλλά επιστροφή στον Θεό και ανανέωση του βαπτίσματός μας. Είναι, όπως αναφέρει, η προσπάθειά μας να ανανεώσουμε το συμβόλαιο με Εκείνον, η υπόσχεση να αλλάξουμε ζωή, η μεγάλη μας ευκαιρία να αποκτήσουμε ταπείνωση που σημαίνει ειρήνη με τον Δημιουργό, τον εαυτό μας, τους ανθρώπους και όλη την κτίση. Η μετάνοια αποτελεί γέννηση της ελπίδας και  απόρριψη της απελπισίας,  απομάκρυνση του πόνου και της θλίψης, κάθαρση της συνείδησης, εμπειρία ζωής που να αξίζει κανείς να τη ζει, ζωής απαλλαγμένης από όλες τις αμαρτίες που διαπράξαμε στο παρελθόν.

Αλήθεια, ποιός δεν διψά για μία τέτοια ζωή;  Ποιός δεν επιδιώκει την λύτρωση από την ενοχή; Ποιός δεν επιθυμεί με όλη τη δύναμη της ψυχής του να απαλλαγεί από τη θλίψη και την απόγνωση με την οποία καθημερινά μας βομβαρδίζουν τα μέσα ενημέρωσης; Ποιός δεν ποθεί μία ζωή χαράς αδαπάνητης, εντελώς ξένης από την πρόσκαιρη χαρά που προφέρουν τα φθαρτά και τα μάταια του κόσμου τούτου; Το έργο αλλά και ο βίος του αγίου Ιωάννου του Σιναΐτη αποδεικνύουν πως μία τέτοια ζωή, ζωή φωτός, ζωή γεμάτη νόημα και ελπίδα, είναι, μέσω της μετανοίας, εφικτή και μας περιμένει. Για τον λόγο αυτό σας προτρέπω να αναζητήσετε και να εντρυφήσετε στην Κλίμακα, ώστε να βρείτε ανάπαυση και ενδυνάμωση από τους πνευματικούς καρπούς ενός από τους μεγαλύτερους Πατέρες της Εκκλησίας μας.

Η επιμονή στον πνευματικό αγώνα, που τόσο ένθερμα διδάσκει ο άγιος Ιωάννης,  πρέπει διαρκώς να τροφοδοτείται από την πεποίθηση πως η χαρά της συνάντησης με τον αναστημένο Χριστό δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία από τις χαρές που υπόσχεται ο κόσμος τούτος.  Στο τέλος του πνευματικού αγώνα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής μας περιμένει η ανοιχτή αγκαλιά του Θεού, ο Οποίος  προσφέρει τον ίδιο τον εαυτό Του, προκειμένου να μοιραστούμε μαζί Του τον θρίαμβο της νίκης επί του θανάτου. Ο πράος και ταπεινός τη καρδία Χριστός, ας μας καθοδήγει, ας μας ενισχύει και ας μας ζωογονεί στην πορεία της μετανοίας μας, διότι Αυτός και μόνον Αυτός  είναι η οδός και η αλήθεια και η ζωή.